Lozan Antlaşması ve Hilafet,Saltanatın Kaldırılması

Lozan süreci Saltanatın ilgasından önce başlar Hilafetin ilgasından sonra Lozan’ın Ingiltere tarafından onaylanmasıyla tamamlanır. Bu süreç içinde çok önemli gelişmeler, kırılmalar ve sapmalar olmuştur. Bu süreçte Osmanlı’dan Cumhuriyete geçiş tamamlanmıştır. Bu süreçte Saltanatın ilgası, Meclisin yenilenmesi, Cumhuriyetin ilanı ve Hilafetin ilgası gibi çok önemli gelişmeler yaşanmıştır. Lozan Antlaşması, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucu belgelerinden biridir; hatta en […]

Daha fazla oku
1.Meclis;Niyet Farklı, Söylem Farklı

I.Meclis değerlendirilirken sık sık niyetlerin ayrı, söylenilenlerin ayrı olduğundan bahsedilir. Bu, birçok 1. Meclis mebusunun 11. Meclis üyesi iken söylediği karşılaştırıldığında genel olarak doğrudur. Gerçek şu ki, I. Meclis dönemi geçici bir dönemdi. Türkiye ve dünya, yeni bir yapılanmanın eşiğindeydi. Osmanlı Devleti henüz yıkılmamıştı ve hala müessirdi, Türkiye Cumhuriyeti de henüz kurulmuş değildi. Bu dönemde […]

Daha fazla oku
Bir Kırılma Noktası:Hilafetin Ilgası

Şeriatı bir meşruiyet aracı olarak kullanma konusunda kırılma noktası Hilafetin ilgasıdır. Hilafetin ilgası öncesinde yapılan değişikliklerde dine ve şeriata göndermede bulunulurken Hilafetin ilgası sonrası yapılan düzenlemelerde “irtica”dan ve “dini siyasete alet etmek”ten söz edilmiştir. Örneğin, 25 Şubat 1925 tarih ve 556 nolu Kanun, dini ya da mukaddesat-ı diniyeyi siyasete alet etmek için cemiyetler kurmayı “vatana […]

Daha fazla oku
Meclis Halife Seçmeye Yetkili midir?

Müzakereler sırasında yapılan tartışmaların en önemlilerinden birisi de Halife’nin vazife ve salahiyetleri konusunda olanıydı. Bitlis mebusu Yusuf Ziya Bey, Vatikan’ı taklit etmediklerini, Halife’nin vazifelerinin belirlenmesi gerektiğini ifade etti. O’na göre, Halife ruhani ve dsmani kuvvetleri nefsinde cem etmektedir ve şuranın reisi olmalıdır. Dolaylı yoldan Halife’nin Meclis’in reisi olması gerektiğini söylüyordu.   Bu tehlikeyi gören M. […]

Daha fazla oku
Ankara Hükümeti İsteseydi Vahdettin’i Ülkeden Terketmesini Önleyebilirdi

..İlginç olan şudur: Vahddeddin’in ülkeyi terk ettiği zaman diliminde Ankara Hükümeti isteseydi bu durumu önleyebilirdi; buna gücü yeterdi. Ancak Ankara, adeta bu gelişmeye çanak tutulmuştur. M. Kemal Paşa, Vahdeddin’in ülkeyi terk edeceğini tahmin ediyordu. Hükümetin bile haberi olmadan bu konudaki sezinlemelerini Refet Paşa’ya bildirmiş ve Ona, “Vahdeddin kaçmak isterse mani olunmamasını” emretmişti.(1) Mani olunmadı ve […]

Daha fazla oku
Saltanatın İlgası Hukuka ve Yemine Aykırıdır

Öncelikle belirtmek gerekir ki;Mecliste bu kararın hukuka uygunluğu tartışılmamıştır. Daha doğrusu tartışılamamıştır… Anayasa Komisyonu başta olmak üzere komisyonların bu konuyu özgürce tartışmasının engellendiğini yukarıda ifade etmiştik. Konu hukuki açıdan genel kurulda da tartışılmamıştır. Peşinen söyleyelim ki, gerek Saltanatın ilgası gerekse Hilafetin ilgası hukuki değil siyasi kararlardır. Bu kararlar alınırken hukuk değil siyaset gözetilmiştir. Steinhaus’a göre […]

Daha fazla oku
Lozan Antlaşması Türkiye’nin Kırılma Noktası

Lozan Türkiye Cumhuriyeti tarihinde çok önemli bir kilometre taşıdır, önemli bir kırılma noktasıdır. Daha Lozan’a davetten itibaren, Lozan’ın her aşamasında ve Lozan’dan sonra en önemli inkılâplar gerçekleştirilmiştir. Başta Ingiltere olmak üzere itilaf Devletleri Lozan aracılığıyla Türkiye’ye yeni bir şekil vermeye ve Türkiye’yi dünya sistemi içinde yeni bir yere oturtmaya çalışmıştır. Kısaca Lozan, daha çagrı aşamasından […]

Daha fazla oku
Misak-ı Milli Bir İngiliz Projesi miydi?

…Görüldüğü gibi Meclis-i Mebusan’ın toplanması ve dağıtılması çok kısa bir süre (üç ay) zarfında cereyan etmiştir. Bu meclisin yaptığı en önemli iş, milli sınırları kaba batlarıyla belirlemesidir; milli mücadelenin rotasını çizmesidir. İlginç olan taraf, tüm bu olup bitenlere İtilaf kuvvetleri seyirci kalmıştır. Seçimlere izin verilmiş, toplantılara izin verilmiş, Misak-ı Milli kararının alınmasına izin verilmiş ve […]

Daha fazla oku
Vahdeddin’in Tercihi: M. Kemal Paşa ve Arkadaşları

Vahdeddin mütarekeden sonra bir arayış içine girmişti, Anadolu’da bir hareket başlatmak istiyordu ve bu harekete  bir lider arıyordu. Fevzi Paşa’dan Milli Mücadeleye liderlik edebilecek paşaların isimlerini içeren bir liste hazırlamasını istedi. Ancak listede M. Kemal Paşa’nın ismi yoktu. Listede M. Kemal isminin neden yer almadığını soran Vahdeddin’e Fevzi Paşa; “M. Kemal’in yenilik, bilhassa öteden beri […]

Daha fazla oku
İnkılâp Tarihi Bilmemek Mazeret Mi?

1982 tarihli TC anayasası, “Türk toplumunun çağdaş uygarlık seviyesine erişmesi ve cumhuriyetin lâiklik niteliğini koruma amacını güden” inkılâp kanunlarının, anayasaya aykırı olduğu şeklinde anlaşılamayacağı ve yorumlanamayacağını söyler. Bu kanunların hangileri olduğunu, maalesef bilen fazla değildir. Geçenlerde iştirak ettiğim akademik toplantıda konuşan bir meslektaşım, şimdilerde başörtüsüne gösterilen müsamahayı tenkit etti; devrim kanunlarının ihlâlinden yakındı. Devrimciliği kimseye bırakmayan meslektaşımın […]

Daha fazla oku