İslam  Nazarında Ahlak-Anlama İlişkisi

Anlamanın,  derin  düşüncenin  ve  en  genelde  bilmenin  kişinin  ahlakıyla ilişkili  olduğu  kadim  zamanlardan  beri  bütün ulemamızın  farkında  olduğu  bir  husustur.  İmamı Azam’ın  fıkhı  “kişinin kendi  lehine  ve  aleyhine olan  meseleleri  bilmesi” diye  tarif  ettiği  malumdur. Sadru’ş-Şeria ,  bu  tarifin  itikadı  ve  amelı  meselelerin  yanı  sıra  zühd, kalp  huzuru  gibi  ahlak/ tasavvuf  meselelerini  de bilmek  manasına  […]

Daha fazla oku
Sözün Manası Eşyanın Manasıdır

Eğer  kelimeler  eşyanın  göstergesi  ise  bir konuşmada ya da yazılı  bir  metinde  -yani  dil ile-  kastedileni  anlamak  eşyayı  tabiatı  anlamaktan  sonra  mümkün  olabilir.  Kelimelerin gösterdiği  eşyânın  mâhiyetleri/manaları hakkında  kati  bir  veriye  sahip  değilsek,  nihayetinde  eşya  ve  hadiselere  delalet  eden birer  göstergeden  ibaret  olan  dil  kelimelerinin  manayı  gösterdiğini söylemek  nasıl  mümkün olabilir  ki? Bu  hususa sâbık  […]

Daha fazla oku
Kınalızâde Ali Çelebi – Ahlak-ı Alai Adlı Kitabından Alıntılar

Sebebi akli lezzet olan ilahî sevgiden aşağı olan sevgi, iyilerin birbirlerine karşı besledikleri iyi kaynaklı sevgidir. İyi genellikle devamlı olduğu için iyilerin sevgisi de kayboluşa maruz kalan diğer sevgilerin aksine devamlı olur. Nitekim ayet-i kerimede şöyle buyrulmuştur: “O gün muttakiler dışındaki bütün dostlar birbirine düşman kesilecektir.” Bu sevgi iyi insanlara mahsustur. Ama sebebi lezzet veya […]

Daha fazla oku
İnsanların Ahlâklarının Farklı Olmasının Sebebi

İnsanların ahlâklarının farklı olmasının sebebi kişiliğe ait faziletlerin tümü iki çeşittir: Nazari faziletler, amelî faziletler. Bunlardan her birisi iki yolla elde edilir. 1. Beşerî eğitim ve öğretimle. Bunun elde edilmesi konusunda zamana, eğitime, alıştırmaya ve pratiğe ihtiyaç vardır. Sözgelişi insan herhangi bir konuda bilgisi arttıkça, öğrendikleri üzerinde alıştırma yaptıkça derece derece ilerler, güçlenir. Bu konuda […]

Daha fazla oku
Ruhu Arıtmanın ve Olgunluğa Eriştirmenin Yolu

Ey saadet yolcusu! Şu gerçeği iyi bil ki güzel ameller işleyerek nefse karşı sürdürülen amansız savaşın ana gayesi, iyi ahlâk sahibi olmak için ruhu tüm kötülüklerden arıtmak ve olanca olgunluğa eriştirmektir. Ruh ile nefsin gelip geçici istekleri arasında bir münasebet var mıdır? diye bir soru akla gelebilir. Hemen cevap vererek söyleyeyim ki vardır. Fakat eserimizin […]

Daha fazla oku
Özel Hayat

“Özel hayat” deyimi Batıya özgü bir ifade olsa gerek. Bu deyimle kişinin, kamuya dönük hayatı ile kendine ait sayılan hayatı arasında bir ayrım yapmak amaçlanıyor. Kabaca bir bakışla, kişinin söz gelimi ev içi hayatı ile sokaktaki hayatı arasında bir farklılığın var olduğu kabul ediliyor. Bunun kaçınılmaz sonucu olarak, elbet, kişinin ev içinde başka, sokakta bir […]

Daha fazla oku
Divan-ı Hikmet Sohbetleri -4

Hakikatli ve Siyasetli İnsan Olmanın İmkânı: Işk, Sıdk ve Liyakât Kavramları Açısından Bir Modelleme Denemesi Prof. Dr. İhsan FAZLIOĞLU İstanbul Medeniyet Üniversitesi Cümleten Hoş Geldiniz! Öncelikle böyle bir toplantıyı tertip eden ve beni davet etme ne-zaketi gösteren Ahmet Yesevi Üniversitesi Mütevelli Heyeti’ne teşek-kür ediyorum. Değerli dostum Musa Yıldız’ı makamında ziyaret ettim. Bana bir Dîvân-ı Hikmet […]

Daha fazla oku
Ahlak Estetiği

Ahlâk” Arapça“hulk” veya“huluk” kelimelerinin çoğuludur. Hulk: İnsanın yaradılıştan sahip olduğu tabii benliği ile terbiye yolu ile kazandığı kişilik halleridir. Biz bu halleri genellikle huy, karakter, seciye, meleke, tînet, fıtrat, tabiat gibi kelimelerle anlatmaya çalışırız. Sözlüklerde çoğunlukla fiziki yapı kaydedilir. (1) Ahlâkın terim olarak çok çeşitli tanımları yapılmıştır. Bunlar içinde en yaygın olanı    “ İş ve davranışların, herhangi bir […]

Daha fazla oku
Metafizik Bir imkân Olarak Etik: Levinas’ta Başkası ve Başkalık

Başkasını tanımak, bir açlığı tanımaktır. Başkasını tanımak, vermektir. E. Levinas, Totalite et înfinı* Son 25-30 yıldır dünyada ve ülkemizde, daha ziyade özne felsefelerinin revaç bulmasıyla birlikte, gerek akademik camiada gerekse genel olarak düşünce dünyasında etiğe, ahlâka ve değerlere giderek artan bir ilgiyle yaklaşıldığına tanık oluyoruz. Müspet bir gelişme olarak görülebilir bu. Ne var ki, bunun […]

Daha fazla oku
İmanla Güzel Ahlak Toplum Ferdlerine Huzur Kazandırır

İman ve salih amelden semerelenen güzel ahlak dünyada huzuru ahirette de ebedî saadeti kazandırır. Çünkü imana dayanmayan güzel ahlak diye bir şey yoktur. Binaenaleyh iyal ve akraba ferdlerinin hatta her toplum ferdinin manevi olgunluğunu ve olgunluğunun da görüntüsü olan ilim ve güzel ahlakı huzur ve mutlulukla tabir ederiz. Kur’an ve ha­diste buna “hayat-ı tayyibe” denilmektedir. […]

Daha fazla oku