İlmi, medeniyetten ayırmak mümkün değildir. Son dö­nemlerde ilimler Batı’da büyük gelişmeler kaydettiler. Pek çokları, bugünkü duruma bakarak, ilmin kaynağının Avrupa olduğunu zannediyor olmasına rağmen konu araştırılınca, meselenin hiç de öyle olmadığı ortaya çıkıyor. Tarihin sayfalarını biraz karıştıran, Avrupa’nın çeşit­li ülkelerinden öğrencilerin, yüzyıllarca Endülüs’e (Kurtuba’ya) akışıyla karşılaşır. İslam dünyasında ilim, irfan, Batı ile mukayese edilemeyecek kadar gelişmişti. […]