Seçkinlere Bilim, Avama Reforme Edilmiş Din, Dini Yerine Milli

Mustafa Kemal, bilimci görüşleri içselleştirmiş bir birey olarak, bâzen “tüm dinlerin yerin dibine geçmesini arzu ettiğini” dile getirmiştir.[330] Erken Cum­huriyet döneminde yaptığı okumalar da bir kurum olarak dine yönelik genel yargısı ile İslâmiyet üzerine geliştirmiş olduğu düşünceleri tahkim etmiştir. Defterine düştüğü, “[e]fkâr-ı medenîyenin, terakkiyât-ı asriyenin mevâni‘-i diniyye ve ananeviyeye maruz kalmaksızın serien inkişâf ve intişârı” […]

Daha fazla oku
Jön Türklerin Bilimciliği, Bilimcilerin Garbçılığı

  Rus orduları, Osmanlı ateşkes teklifinin kabûlüne karşın İstanbul’a yürüyüşlerini sürdürürken, Sultan II. Abdülhamid, 13 Şubat 1878 günü, Osmanlı Meclis-i Meb‘usanı’n oturumlarını “ahvâl-i hâzı- ra-i fevkalâde” gereği “tâtil” eden bir irade ısdar etmiştir.[1] Olağanüstü koşul­lar çerçevesinde alman geçici erteleme kararı, süreç içerisinde daimî karakter kazanmış, dağıtılan meb‘usan meclisi, otuz yılı aşkın bir süre toplantıya çağı­rılmadığı […]

Daha fazla oku
Osmanlı Mahallesi:Cennetten Bir Köşe midir?

(AİDİYET: DAYANIŞMA, YARDIMLAŞMA VE İÇTİMAİ/S0SYAL SORUMLULUK)’ Osmanlı Mahallesi hakkında birçok çalışma yapılmış ve yapılmak­tadır. Bu çalışmalar ya doğrudan mahalle ile ilgilidir ya da Osmanlı Şehri nin fizikî, İdarî veya sosyal bir birimi olarak dolayısıyla mahalle ile ilgilidir. Osmanlı şehrinde olduğu gibi Osmanlı mahallesinde de konu öncelikle bir mekân olarak ele alınır. Arkasından mahal­leyi konu edinen […]

Daha fazla oku
Şehir ve Medeniyet:”Ben”in İdrak Yolculuğu mudur?

“BİR DENEME” “Çalab’ım bir şâr yaratmış iki cihân faresinde Bakıcak didâr görünür o şar m kenfaresinde Nâgehân ol şar a vardım anı ben yapılır gördüm Ben dahi bile yapıldım taş u toprak arasında.” Hacı Bayram Veli Çalışmanın başlığının beni endişelendirdiğinin farkındayım. Şehir tarihi çalışmaları bir ilmi disiplin olarak soruları bitmiş bir alan değil, en azından […]

Daha fazla oku
Tek Parti Döneminde Kültür İnşası ve Kamusal Alan’

Yılmaz Çolak” Giriş Bu bölümde, Tek Parti döneminde gerçekleşen ulus-inşa süreci kapsamında kültür inşası süreci ve dinamikleri anlaşılmaya çalışılmaktadır. Ele aldığımız konu bir anlamda Türkiye’de kültürel iktidarın kuruluşunun ve tartışmalı doğasının sınırlarıdır. Erken Cumhuriyet döneminde kültür, devletle ilişkisi anlamında modernist siyasal projenin içerisinde yer alan reformist bir kültür programının nihai ürünü olarak ortaya çıkmış ve […]

Daha fazla oku
1923-50 Arası Türkiye’de Gündelik Hayat Üzerine Sosyolojik İz Düşümler

Adem PALABIYIK[*] Ülkemizin kuruluş yılları olan 19201i dönemlerden bugüne dek belli başlı tartışmaların süregelmesine sebep olan çeşitli gelişmeler ve değişmeler her zaman var olmuştur. Bu tartış­maların birçoğu din, siyaset, laiklik ve gündelik hayatın temel nitelikleri üzerinden devam etmiştir. Özellikle gündelik haya­tın kodları belirlendikçe gelenek ile modern olan arasındaki çatışmalar artmış, çizgiler netleşmiş ve belirli dönemlerde […]

Daha fazla oku
Cumhuriyetin İlk Döneminde “İdeal Bir Toplum” inşa Etmenin İdeolojik Aygıtı Olarak “Milli” Eğitim

Celal İNCE[‡] Zamanın ve zeminin şartlarına bağlı olarak ideal toplumun temel özellikleri değişebilmektedir. Modern dönemde ön görü­len ideal toplum tek dilin ve kültürün kutsallaştırıldığı ulus-dev- let modeline dayanmaktaydı. Ulus-devlet modeli, bazı kesimler tarafindan yakın dönemde yeryüzündeki çatışmaların asıl kay­nağı olarak görülürken sistemin uygulayıcıları tarafindan esa­retten kurtuluşun reçetesi olarak bakılıyordu. Anderson’a (1995) göre ulus modeli yüzünden […]

Daha fazla oku
Tek Parti Dönemi Dini Tanzim Stratejisi

Ejder OKUMUŞ Osmanlı Devleti’nin dağılmasından sonra Türkiye’de Cum­huriyetin kurulmasıyla toplumsal olarak çok önemli değişimler gerçekleşmiştir. Modern Türkiye’nin doğuşuyla başlayan süreçte başta siyaset olmak üzere toplumun hemen hemen bütün alan­larında köklü değişiklikler meydana gelmiştir. Bu değişiklikler çerçevesinde din alanı, en dikkati çeken boyut olarak gözlem­lenmektedir. Din alanında siyaset eliyle ortaya konulan politika, yukardan aşağıya doğru toplumun […]

Daha fazla oku
Osmanlı Araştırmalarında Osmanlı Hukukunun ve Şer’iyye Sicillerinin Önemi

Mehmet Akif Aydın[*] Değerli tarihçiler, hanımefendiler, beyefendiler, Hayırlı sabahlar. Konuşmama başlamadan önce bu fevkalade faydalı kongreyi tertipleyenlere ve emeği geçenlere çok teşekkür ediyorum. Gerçekten bu kongrelerde hem konunun doğrudan tarafı olan meslektaşlarla fikir alışverişi yapmak imkânı doğuyor hem de çeşitli alanlarda yeni fikirler, yeni görüşler dinleme fırsatı buluyoruz. Bu bakımdan Sakarya Üniversitesi’ne ve bu kongreyi […]

Daha fazla oku
Dünya Tarihsel Bakışla İslam Tarihini Yeniden Düşünmek

TAHSİN GÖRGÜN İslam’ın İki Anlamı ve Dünya Tarihi İslam Dini tabiri genel olarak iki anlamda kullanılır. Birinci anlamı ile İslam ilk insanın ilk Peygamber olduğu ve daha sonra da insanlara Peygamberler gönderildiği inancına dayalı olarak, insanlığın tarihini İslam tarihi olarak kavrar. İkinci anlamı ile İslam Dini, bu peygamberlerden sonuncusu olan Hz. Muhammed’in tebliği ile insanlığın […]

Daha fazla oku