Kitap Notları-Hikmetli Sözler-Şiirler-Beyitler -5

Her mü’min, gönlünü bütün mahlûkâtın huzur bulduğu bir rahmet dergâhı, bir mânevî rehabilite merkezi hâline getirmeye azmetmelidir. Zira kendi kurtuluşun, başkalarının da kurtuluşuna hizmet etmekten geçtiğini bilmelidir.Bu sebeple de yaşadığı toplumda İslâm ahlâkının güzel bir temsilcisi olmaya gayret göstermelidir. Yaptığı iyiliklerin, gönüllerde İslâm’a muhabbet meyli doğuran en tesirli tebliğ vesîlesi olduğunu unutmamalıdır.Buna mukâbil, yaptığı yanlışların da İslâm’a fatura edilebileceğini, gönüllerin hak dinden uzaklaşmasına sebebiyet verebileceğini hatırından çıkarmamalıdır. Bu vebâle girmemek için de hâl ve tavırlarına son derece dikkat etmelidir.Osman Nuri Topbaş Hoca

Şiddetle İslam tarihini ve geleneğini akıl ve rasyonel yaratıcılıktan yoksun olmakla suçlayan Müslüman düşünürler (ve düşünmeyenler), bu yaptıklarının taklitten ibaret olduğunun farkında bile değillerdir. Foucault, Derrida veya Batı’daki herhangi bir popüler ismi taklit etmekten ileriye geçemeyenlerin, kalkıp da “ortaçağ aklını” veya daha doğrusu aklın “yoksunluğunu” eleştirmelerini çok ironik buluyorum. Fakat hepsinden kötüsü, liberalizmi, kendi eleştirel düşünce süzgecinden geçirmeden taklit ediyorlar. Birkaç istisna hariç, hiçbiri körü körüne taklit ettikleri düşünce sisteminin eleştirel incelemeye dayanıp dayanmadığını sorgulamış dahi değiller.

(Cin’s Dergi’nin Wael HAllaq ile röportajından)

Bu adam bize sövüyor “Nasıl bir hazişnenin üzerinde oturduğunu bilmeden, Gavurun aklına uyup dedenize sövdünüz, bre ahmaklar” diyor gibime geldi.

Ahmet Hakan Çakıcı

Ca’fer es-Sâdık’a nispet edilir:

“Allah Teâlâ, üç şeyi üç şeyde gizlemiştir.

1. Rızasını taatinde gizlemiştir. Bu sebeple O’nun taatinden hiçbir şeyi küçük görmeyin; belki rızası o şeydedir.

2. Gazabını günahlarda gizlemiştir. Onun için hiçbir günahı küçük görmeyin; belki gazabı ondadır.

3. Evliyasını mümin kulları arasında gizlemiştir. Bu sebeple müminlerden hiç kimseyi hor görmeyin; belki o, Allah’ın veli kuludur.”

(Ebu Tâlib Mekkî, Kûtü’l-Kulûb; Gazzâlî, İhyâ.)

Jacques Ellul, Sözün Düşüşü 9 isimli kitabında, imajların istila ettiği ve dilin gözden düştüğü günümüz dünyasını betimler. Sınırsız imaj patlamasıyla “hakikat”i “gerçeklik” düzeyine indirgeyen modern insan, artık tarlalar, ırmaklar, ormanlar arasında değil; reklam panoları, sinyaller, etiketler gibi göstergeler arasında yaşıyor. Böylelikle kurgulanmış bir dünyaya sığınan insan, hakikatin bir temsili olan sözden (dilden) nefret etmeye ve onun yerine gerçeklikle ilişkili olan imajı ikame etmeye başlar. “Anlamı taşıyan şey dildir ve anlamlı olan yalnızca dildir. Anlamın buharlaşması hakikatin buharlaşmasıdır ve hakikatin mekânı dildir. Bize anlamlı bir dünyanın kapısını ve hayatın kapısını yalnızca dil aralayabilir.”10 Söz-eylem teorisine (speech-acts theory) göre performatif (inşai), yani yeni bir durum meydana getiren bir eylem olarak söz vermek11 ise, yükümlülük doğuran bir kelam olarak sözün düşüşünden nasibini almaktadır. Kısacası sözlerimizin artık lodosa tahammülü kalmamıştır.

Asım Cüneyd Köksal

9 Jacques Ellul, Sözün Düşüşü, çev. Hüsamettin Arslan, İstanbul: Paradigma Yayınları, 2004.

10 Jacques Ellul, Sözün Düşüşü, çevirenin Türkçe Baskıya Önsöz’ünden, s. 15.

11 Bk. J. L. Austin, How to Do Things with Words, Oxford University Press, 1982, 1. bölüm (Türkçesi: Söylemek ve Yapmak, Metis Yayınları).

Söz şu ya da bu maksatla kullanımına göre önem ve anlam kazanır veya anlam ve önemi azalır. Ancak bir sözün asıl anlam ve önemi hakikat olması ile mümkündür. Hakikate hizmet etmeyen söz, irtifa kaybeder, yere düşer. Daha da vahim olanı insan ontolojik değer kaybıyla birlikte sözü de değersizleştirir. Bu durumda söz, ilmi, bilgiyi, saf ve sahih duyguyu, varlığın nezahetini, ulviyetini, cevherini ifade etmez olur. İyilikten, doğruluktan, güzellikten beslenmez ve iyiliği, doğruluğu, güzelliği besleyemez. Anlam kaybettiği için sefil duruma düşen insanın düzeysizliği siner seslere. Çünkü söz varlıkla birliktedir. Varlık kendi mahiyetine uygun kelimeler üretir. Ona kendi bakışını, anlamını katar, kazandırır. Bugün dil anlam ilişkisi zayıflamışsa veya bayağı bir ilişki düzeni veya düzensizliği hüküm sürüyorsa hayatın bayağılaşması sebebiyledir. İnsan güzel söze yabancılaşmıştır. İnsan güzel söze ihtiyaç duymayacak ölçüde kendine yabancılaşmıştır. İnsan güzel söze talip değildir. Güzellik ve elbette her zaman onunla birlikte olan hakikat, insana yakışmamaktadır artık. Ne acı..

Necmettin Evci
Notlar Dergisinden..

Yine boşluk!… Zaman değişir. Yalnızlık format değiştirir. Evlenen üç kişiden biri boşanıyor bugün. Boşananların yarısı da ilk bir yıl içinde veriyor kararını. Fedakârlık eşiğimiz düştü. Bir kadınla kutsal bir gaye uğruna bir hayatı paylaşmanın adı esaret oldu. Arzuları terbiye etmeye çabası çağın dışına itilmekle sonuçlanıyor. Evlenmek özgürlüğün önündeki en büyük engel olarak okunuyor modern zihinlerde. Bütün çiçeklerden koklayan bir arı gibi yaşama isteği.

Ah insanoğlu! “Neyi Kaybettiğini Hatırla”yamıyor11 bir türlü. Yalnız o boşluk! Eksik bir şey var biliyoruz ama ne? Cesaret midir “Seni istemiyorum” diyebilmek, bencillik mi? Madem aklımızı başkasının cebine koymamayı öğreniyoruz, madem ne istediğini bilen nesiller yetişiyor çağdaş değerlerle birlikte, o halde neden yaşam koçları mürşitlerin yerini alıyor? Neden okuyacağı kitabı çok satanlar listesinden, izleyeceği filmi imdb’den seçiyor insan? Şahin Uçar, eski ile yeniyi kıyaslıyor: “Eskiden köleler bir gün özgür olacakları umuduyla yaşardı. Modern insan azat kabul etmez, gönüllü bir kölelik yaşıyor.”12

Ekrem Özdemir
Notlar Dergisinden…

Kuşkusuz, selim bir kalple rabbine gelmekten daha hayırlı bir geliş,varış, dönüş yoktur. İnsan hayatı kendine cazip gelen şeylere yönelmekle geçer. Kalbimiz neye yöneleceğimizi belirlemez, nasıl yöneleceğimizi tayin eder. Kalbin aklı olmadığından, nereye yöneltilip, bağlanırsa orayı sever. O, yönelmek, yöneltilmek ister, bir yere bağlanmak ister.

Bağlanamayış tadını kaçırır onun, bağlandığında umduğunu bulamayış hali ise yaşamayı sevinçli bir eylem olmaktan uzaklaştırır. Ancak doğru yere
bağlanış “tatmin”dir, insan doğru yere, doğru şekilde bağlanınca itminana erer. Hz. İbrahim doğru yere (“rabbine”), doğru şekilde (“selim bir kalple”) vasıl olmuştu. Bu nedenle O’nunkisi en hayırlı dönüştü.

Süleyman Özar

Notlar Dergisi,sayı 3

Seküler dünya görüşü, eğitimde dini olan ne varsa ayırırken, ticarette ilahi müdahaleyi reddeder, hukukta dini kuralları kullanmaz, iktidarın kaynağı noktasında insani ve akli olan dışında hiçbir şey aramaz, giyimde alabildiğince serbest ve özgürlüğü yüceltirken, cinsellikte hiçbir sınır tanımaz ve kadın erkek cinslerini bile aşarak her çeşit eşcinselliğe bile kapı aralar. Şehirler inşa edilirken sokaklar, mahalleler dini sembollerden yoksullaştırılırken hazza dayalı eğlence yerleri, tüketim merkezleri ve seküler yaşam tarzını besleyici fabrikalar, okullar ve sair çoğaltılır. Müzik, sinema ve kitap gibi kültür taşıyıcıları seküler kavramlar, seküler anlatımlar ve seküler gösteriler ile kitlelere sunulur.

Ercan Çifci

Yüz yüze olmak önyargıları hafifletir, çoğu zaman resmini bizim çizdiğimiz ve onun yerine konuştuğumuz muhayyel düşmanı, ruhu olan bir insan olarak karşımıza çıkarır. Onun kendi kelimeleriyle kendisini anlatmasına müsaade eder. Ötekinin kelimelerinin içimize değmesine izin vermek, kendimizde bir değişime izin vermektir bir bakıma, onun kelimelerinin de içimizin boşluklarını tamir etmesine izin vermektir. Bana benzemediği ve benimle bir olmadığı halde bir ünsiyet peyda edebildiğim insanla kurduğum dostluk çok değerli. Namusuna ve insanlığa sadakatine inandığımız her insanın eşiğine gidelim, ondan bir hikâye dinleyelim. Belki o hikâye bizi evin içine buyur eder.

‘Hakikat sadece bende ve benim cemaatimde konuşuyor, diğer insanlar dalalet içinde’ düşüncesi, bütün toplumsal yapıları avlama istidadında bir yanılsamadır. Hangi toplumsal grup buna ram olursa oradan bir hayır çıkmaz. Biz ve onlar arasına duvar örmek ve sonra tahkim edilmiş bir kaleden diğer insanların kusurlarını sayıp dökmek bir konuşma ahlâkının tesisine izin vermez. Tam aksine kendi kusurlarıyla açık bir biçimde yüzleşebilen ve söylemlerini başkasının ne olduğu üzerine değil de kendinin nasıl daha hayırhah olabileceği üzerine kuran yapılar, toplumu ileriye taşır.

Prof.Dr Kemal Sayar

“İslami devlet” hiç bir zaman var olmadı. (Modern Devlet ve İslam aynı yerde olamaz. Aynı anda iki ilah “tanrı” ve “devlet” olamayacağı için, diyor -AHÇ)

“İslami Yönetim”in alt yapısı, devlet denen yapıdan hayli farklı temellere dayanır… Genel olarak insandan kaynaklı sorunlarda şeriat (HAK temelli hukuk) nerede uygulanıyorsa orası dar’ul İslam olarak görülür… İslam, (eğer içi boşaltılmamışsa) genel olarak şeriattır.

(Wael Hallaq, İmkansız Devlet s:96)

Modern Devlet kendini kontrol eden elit zümrenin hizmetkarıdır, HAK’kın değil. O nedenle yönetici menfaati demek olan Modern Devlet her yerde yönetici eliti, halk ile eşit gören HAK temelli şeriata düşmandır, diye anladım.(Ahmet Hakan Çakıcı)

Nice insanlar vardır ki, ilimlere dalmış ve onlardan zarar görmüşlerdir. Şayet dalmamış olsalardı, dindeki durumları şimdi olduğundan daha iyi olacaktı… Şeriatın yerdiği ilimleri derinlemesine araştırma, onlardan yüz çevir ve sürekli sahabeyi örnek al! Sünnete ittiba etmekle yetin; kurtuluş tâbi olmaktadır, tehlike ise, nesneler hakkında araştırma yapmak ve bağımsız olmaktadır. Görüşünle, aklınla, delil ve burhanınla ve ‘nesneleri oldukları şekilde bilmek için onlar hakkında araştırma yapıyorum; ilmi tefekkür yapmakta nasıl bir zarar olur’ şeklindeki zannınla inadı çoğaltma! Çünkü onun sana vereceği zarar daha çoktur. Muttali olduğun nice şeyler vardır ki, onları bilmen sana öyle bir zarar verir ki, Allah’ın rahmeti olmasa, seni ahirette helaka götürür”

İmam Gazzali

Günümüzde dil yok sadece suskunluk ve acziyet var. Dil susturuldu. Diğer yandan da muazzam bir gürültü var, iletişim gürültüsü; öte yandan inanılmaz bir kelime yoksunluğu söz konusu, kelimesizlik sessizlikten farklı bir şey. Sessizlik çok şey anlatır. Sessizliğin bir dili vardır. Durgunluk da çok şey anlatır ve bir dil olarak kabul edilebilir. Ama gürültünün ve kelime yoksunluğunun dili yoktur. Günümüzde var olan tek şey kelime yoksunu, gürültülü bir iletişim, ki bu da büyük bir sorun teşkil ediyor. Bugün “bilgi birikimi” bile ortadan kalkmış durumda sadece bilgi var. Bilmek bilgiden tamamen farklı bir olgu. Bilgi birikimi ve hakikat kulağa modası geçmiş geliyor. Ayrıca bilgi birikiminin hem geçmişi hem de geleceği içine alan farklı bir zaman çizgisi var. Şimdi, şu an bilginin geçiciliği üzerine kurulu. Hem bilmek tecrübeden gelir. Ustaların bilgi birikimi olur. Bizler bugün amatörlüğün korkusuyla yaşıyoruz.

Byung-Chul Han

Cins Dergisinden..

Yaşadığımız bu şey kölelik. Facebook gibi dijital derebeyleri bize toprak verip bize işlediğiniz sürece bu toprak bedava sizin olabilir. Biz de bu toprağı deli gibi işliyoruz. Sonunda da derebeyleri gelip hasadı topluyor. Bu bir iletişim sömürüsü. Birbirimizle iletişim kuruyor ve kendimizi özgür hissediyoruz. Derebeyleri de bu iletişimden para kazanıyor ve gizli servisler bu iletişimi kontrol ediyor. Sistem aşırı verimli. Buna karşı bir protesto yok çünkü özgürlüğü sömüren bir sistemin içinde yaşıyoruz.

Byung-Chul Han

Cins Dergisinden..

Bireyler bu toplumda mutluluğa nasıl erişebilirler? İdeallerimize daha mı bağlı olmalıyız?

Sistem bunu olmasını zorlaştırıyor. Ne istediğimizi bile bilmiyoruz. İhtiyacım olarak kabul ettiğim şeyler aslında benim ihtiyaçlarım değil. İndirimli kıyafet mağazası olan Primark’ı buna bir örnek. İnsanlar Primark’a gitmek için anlaşıp tek bir arabayla gidiyorlar, çünkü Primark her yerde yok. Oraya vardıklarındaysa mağazayı, deyim yerindeyse, yağmalayıp çıkıyorlar. Geçenlerde gazetede bir kız hakkında yazılmış bir makaleye denk geldim. Alexanderplatz [Berlin] daki C&A’nın yanına Primark açılacağını öğrenince sevinçten çığlık atıp eğer burada bir “Primark varsa artık hayatım mükemmel demektir.” demiş. Peki bu hayat onun için gerçekten mükemmel mi yoksa bu tüketim sisteminin yarattığı bir illüzyon mu? burada tam olarak ne olduğuna bir göz atalım. Bu kız yüzlerce kıyafet satın alacak, her biri 5 Euro olsa, ki bana sorarsanız bu tamamıyla delilik, çünkü Bangladeş gibi ülkelerde bu giyim fabrikalarında göçük altında ölen insanlar var. Bu gibi kızlar yüzlerce kıyafet alıyor ama asla hepsini giyemiyorlar. Peki onlarla ne yaptıklarını biliyor musunuz?

YouTube’da toplu alışveriş videolarında gösteriyorlar.

Kesinlikle, reklam yapıyorlar! Aldıkları kıyafetleri giyip mankencilik oynadıkları bir sürü video çekiyorlar. her YouTube videosu yarım milyon kez izleniyor. Tüketiciler kıyafet ve diğer şeyler satın alıyorlar ama aldıkları bu ürünleri kullanmıyor sadece reklamını yapıyorlar, bu reklamlar da tüketimi çoğaltıyor. Diğer bir deyişle, burada eşyaların kullanımından bağımsız mutlak bir tüketimden bahsediyoruz. Şirketler tüketicilerine reklam yaptırıyor. Artık kendileri reklam bile yaptırmıyorlar. Onlar için mükemmel işleyen bir sistem var.

Byung-Chul Han

Cins Dergisinden..

Pürüzsüz cilt, pürüzsüz sanat ve pürüzsüz siyaset arasında ilginç bir bağ var. Halbuki siyaset çoğunlukla vizyon ve bağlılık gerektirir. Gerektiğinde zarar vermelidir. Ama bugünün pürüzsüz politikası bunu yapmıyor. Sadece Angela Merkel için konuşmuyorum, hiçbir siyasetçi bunu yapabilecek güçte değil. Hepsi sistemin sevilebilir uşakları. Sistemin bozuk yerlerini tamir ediyor ve sanki bu sisteme bir alternatif getirilemez görüntüsünü çiziyorlar. Halbuki siyasetin alternatif sunması gerekir, yoksa bunun diktatörlükten farkı kalmaz bugün neo-liberalizm diktatörlüğünde yaşıyoruz. Neo-liberalizmde herkes girişimcidir. Marx zamanında kapitalizmin işleyiş şekli tamamen farklıydı. Ekonomi fabrika sahipleri ve fabrika çalışanlarından ibaretti, ve hiçbir fabrika çalışanı girişimci değildi. Dışarıdan bir sömürü söz konusuydu. Bugün biz kendi kendimizi sömürüyoruz. Örneğin ben, kendimi ifade ettiğimi zannederken kendimi sömürüyorum.

Byung-Chul Han

Cins Dergisinden..

Hümanizm bir bilim değil, dindir… Hümanistler, dünyaya dair rasyonel bir görüşleri olduğunu düşünmek isterler; fakat çekirdek fikirleri hurafedir. İnsan hayvanı…. (John Gray’den alıntı. Wael B. Hallaq, İmksansız Devlet, s:23)

Hümanizm (insancılık) akımı TANrı’yı reddederek kutsal olanın, “İnsan” olduğunu ilan etti. Lakin o, “insan” payesini Tanrı ile olan ilişkisinden alıyordu. Tanrı’yı reddedince “insanlık” da gitti. Geriye “Gelişmiş Hayvan” kaldı.

Tanrının olmadığı yerde insan gelişmiş bir hayvandır. Hayvanların kanunu hakim olur. Güçlü, güçsüzü yer.(Ahmet Hakan Çakıcı)

Ey Rablerin Rabbi ve ey Hakkın ve Doğrunun merciî! Seni arayanların çoğu, ya kör bir tabiat veya köhne bir kuvvet sandılar. Yapar, yıkar, anlayıp anlatamaz dediler. Bunlar, hitabına nâil olan peygamberlerindeki sırrını idrâkten âciz kaldılar. Sana yalvaranları gaflet içinde, söylediklerinde meşgul olanları câhil farzettiler.

Bilmediler ki senin sözün olmasa idi insan sözü olmaz idi. Sen anlatmasa idin, Âdem (A.S.) isimleri bilemezdi Anlattın, buyurdun, buyurduklarını duyurdun. Onlar da, bize duyurmak, aç gönüllerimizi doyurmak için, dik kafalı inadçılarla uğraştılar. Nemrudlarla, Firavunlarla boğuştular. Ebu Cehillerle döğüştüler. İnsanlara sağ bir vicdan, vicdanlara noksansız bir hürriyet nuru doğdu ise, bunlarla, sonradan bunların yerini alanlarla doğdu.

Elmalılı Hamdi Yazır – Metalib Mezahib Dibacesinden..

Cisim ile ruhun bu buluşması olmasa idi,ben şu kalemi ve hatta o kalemi tutan bu elimi nasıl bulur, nasıl tanırdım? Elimde kalemi nasıl oynatırdım? Günahlarımın karaları gibi şu kara satırları nasıl dökerdim? Demek ki, âlem pergelinin kutupları
yerindeki o iki kavuşma başlangıcı arasında, daha mühim ve daha büyük bir kavuşma başlangıcı var. Var ki ruh ile beden birleşebiliyorlar. Ruh ile bedenin bu kavuşma başlangıcından ben kendimi buluyorum, (Ben) diyebiliyorum. Ruhanîliği ve cismanîliği toplayabiliyorum.Bu iki suretin aksettiği bu aynaya (Nefsim) diyorum.

Elmalılı Hamdi Yazır(r.h)

Bu kâinat, nasılki kendini icad ve idare ve tertib eden ve tasvir ve takdir ve tedbir ile bir saray, bir kitab gibi, bir sergi, bir temaşagâh gibi tasarruf eden sâniine ve kâtibine ve nakkaşına delalet eder; öyle de: Kâinatın hilkatindeki makasıd-ı İlahiyeyi bilecek, bildirecek ve tahavvülâtındaki Rabbanî hikmetlerini talim edecek ve vazifedarane harekâtındaki neticeleri ders verecek ve mahiyetindeki kıymetini ve içindeki mevcudatın kemalâtını ilân edecek ve “Nereden geliyorlar? Ve nereye gidecekler? Ve ne için buraya geliyorlar? Ve çok durmuyorlar, gidiyorlar?” diye dehşetli suallere cevab verecek ve o kitab–ı kebirin manalarını ve âyât-ı tekviniyesinin hikmetlerini tefsir edecek bir yüksek dellâl, bir doğru keşşaf, bir muhakkik üstad, bir sadık muallim istediği ve iktiza ettiği ve herhalde bulunmasına delalet ettiği cihetle; elbette bu vazifeleri herkesten ziyade yapan Muhammed Aleyhissalâtü Vesselâm’ın hakkaniyetine ve bu kâinat hâlıkının en yüksek ve sadık bir memuru olduğuna kuvvetli ve küllî şehadet edip “Eşhedü enne Muhammederresulullah” der. (Şualar 630 p1)

Binaenaleyh bu kadar garib, acib, güzel kâinat için böyle tarifat ve teşrifatçı bir mürşid-i hârika lâzımdır. “Eğer bu zât (A.S.M.) olmasa idi kâinat da olmazdı.” mealinde,

لَوْلاَكَ لَوْلاَكَ لَمَا خَلَقْتُ اْلاَفْلاَكَolan hadîs-i kudsî şu hakikatı tenvir ediyor.(Mesnevi-i Nuriye 25 p1)

Bediüzzaman bir yerde insanı ‘yorulmaz ve tok olmaz dünya seyyahı ve kainattan Rabbini soran yolcu’ olarak tarif ediyor. Yorulmadığımız ve tok olmadığımız doğru. Ancak bir sınırımız da var. Doymanın sınırı değil de yutabileceğimiz lokmanın sınırı. Birşeyleri arkamızda bırakmak zorundayız yeni şeyleri hayatımıza sokmak için. Rengini unuttuğumuz gözler olmalı yeni gözlerin aklımızda kalması için. O sınırın farkındalığına vardığımız anlarda canımız yanıyor işte.

İnsan sonsuz olana âşık yaratılmış. Neyi sevse sonsuz olmasını istiyor.Hayır, dikkat et, aşk da bir ikram gibi kaçıyor burada. İkram değil halimiz. Muhtaç olan biziz. İnsan sonsuza aç yaratılmış. Bu yüzden doymak bilmiyor. Monotonluk yürümekten yılmayanın yolun sonunun geldiğini sandığı yerde gerçekleşiyor. Bitti sanıyorsun ve canın sıkılıyor. Yüreğinde güç var halbuki. Hem fıtratın da müsait değil bitene. Hz. İbrahim efendim “Batıp gidenleri sevmem!” derken neyin altını çiziyorsa sen de monotonluktan şikayet ederken aynı şeyin altını çiziyorsun.

Ahmet AY

* Yaşamda “huzurun ve mutluluğun” amaç olMAMAsı gerektiğini ısrarla vurguluyorum.

* Huzur ve mutluluk yerine “anlam ve değer”i koymak gerektiğini düşünüyorum.

* Hayatı boyunca çile ve ıstırap çekmiş ve çekmekte olan insan vardır; hatta insanlığa davranış ve kanaat önderi olmuş insanların hemen hepsinin olağanüstü dertleri olmuştur.

* Ama bakıyorsunuz çooook güçlü bir yaşam enerjisine sahiptirler.

* Yaşama yükledikleri anlam ve değer, olağanüstü çile ve ıstıraplara karşı bile göğüs germelerini sağlıyor.

* Ama huzur ve mutluluk peşinde koşturup duranların pek çoğu garip bir biçimde hayal kırıklıklarıyla boğuşuyor, daha açık yazalım depresif takılıyor, alkol ve uyuşturucuya yöneliyor ve dahası…

* Tabi “anlam ve değer”in durduk yere yaşam enerjisi verdiğini söylemiyoruz. İnsana olağanüstü enerji ve dinamizm veren “içselleştirilmiş bir anlam ve değer”dir.

Ali Rıza Bayzan

Şehrin çeliğine kanınızla su vermeğe geldiniz
Ey, dağların nefis ve saf havasında yüze yüze gelişen mübarek yaratıklar, hoş geldiniz. İnsan ihtiraslarının ve şeytan soluklarının köşe taşlarını kararttığı şehre hangi haberi getiriyorsunuz? Meta olarak canlarınızı koyduğunuz ulvî pazar kutlu olsun. Ayrıldığınız kuzulara, bıraktığınız dağlara, arkanızda kalan ovalara ve yollara, gökten ışık insin. Din uğruna canı feda etmenin canlı sembolleri, şehrin çeliğine kanınızla su vermeğe geldiniz.İşte şehrin her alanında, Kurban Bayramında gördüğümüz kurbanlık hayvanlara içimizden aşağı yukarı böyle söylemeyi geçiririz. Ve işte Kurban Bayramındadır ki, Allahın bir yaratığının günübirlik bir akıntı halinde öbürü yaşasın diye hayatını verdiğini ve buna sessizce katlanacak şekilde ayarlanmış olduğunu görüyor ve anlıyoruz.

Sezai Karakoç

Çerçevesiz konuşulan her ilkenin hata payı barındırdığına inanırım. Çerçevenin de ‘kıblesi dört mezhep’ bir şekilde belirlenmesinden yanayım. Seküler referansların naslar kadar bağlayıcı olmayacağı, görecelilikten kurtulamayacağı, hep gitgeller yaşayacağı/yaşatacağı açıktır. Kanaatimce ‘ifade hürriyeti’ de böyledir. Bu konuyu da kendi köklerimizden/kaynaklarımızdan hareketle bir çerçeveye oturtamazsak her çözümümüz konjonktürel kalacaktır.

Bugünün çözümü bugünde tüketilecektir. Yarın yeni sınırlarla/meşruiyetlerle gelecektir. Sorgulanacaktır. Bu konularda sloganlarla, spotlaştırılmış kavramlarla veya ‘Bırakınız yapsınlar’la çözüme ulaşmaya çalışanların aşırı derecede ‘kolaycılık’ yaptığına inanırım. Bu kolaycılıklar bir mevsim tozpembe hükmünü sürdükten sonra istibdat dönemleri yaşatırlar. İfratları tefrit getirir.

Ahmet Ay

Bediüzzaman estetiğinin çok yönlü bir doğası vardır. O ne hayatın, ne kainatın, ne insanın, ne Allah’ın belli noktalarına takılıp kalmaz. O girdiği her konuda yukarı bir noktadan meselenin her tarafını görerek yorum yapar. Bu batı estetiğinde böyle değildir. Kant, Hume, Schiller, Hegel, Fichte, Schelling, Schopenhauer, Marks, Nietzsche, Freud, Heidegger Benjamin, Adorno hepsi belli bir noktadan hareket ederler, veya belli bir yeri hakim nokta olarak görür oradan estetik sorunlara bakarlar. Evren külli, tümel bir tasarımdır, insan da onun karşısında idrak ve algısı ile en külli ve o külli varlığı anlayabilecek bir madde ve ruh bileşimi içindedir. Bu yüzden Bediüzzaman insana da evrene de, onlardan hareketle Allah ve ona ait olan vücub alanına küllî, ihataca edici bir noktadan bakar.

Bedenden hareket edince Marksizm “klasik bir aç gözlülük hikayesidir” der Terry Eagleton. Bu çok doğru bir tesbittir. “Marksizm bize klasik bir aç gözlülük hikayesi anlatır. Bu hikayede insan bedeni boyundan büyük işlere kalkışır, toplum ve teknoloji dediğimiz uzantıları vasıtasıyla dünyayı kendine ait bir parça haline getirmek ister. Ama sonunda bunu başaramadığı gibi kendi duyusal servetini de tüketir. Bu trajediye elbekteki teknolojinin baş döndürücü bir hızla gelişmesi değil, bu gelişmenin zeminini oluşturan toplumsal koşullar neden olmuştur. Şöyle ki emeğin meyvelerine sahip olmak için vahşi bir savaşım verilmektedir ve yıkıcı olabilecek bu çatışmaları denetim altında tutmak ve istikrara kavuşturmak için bir dizi toplumsal kuruma ihtiyaç vardır. Bunu sağlayan mekanizmalar bastırma, yüceltme, idealize etme, inkar etme, hep psikanalitik hem de politik söylemin parçalarıdırlar. Ne var ki bedenin güçlerini ele geçirme ve denetleme savaşı öyle kolay bitmez ve bu savaş tam da onu bastırmayı amaçlayan kurumlara damgasını vurur.” (Terry Eagleton, Estetiğin İdeolojisi, s 249) (Himmet Uç)

Marks’ın hareket noktası bedendir, estetiği de felsefesi de, siyasi ve ekonomik ilişkileri de. Bediüzzaman ise insandan hareket eder. Ama batı toplumunun sadece ağzını bedenine dayamış kendini yiyip bitiren, hem sosyal ilişkileri üst yapı alt yapı ilişkilerini belirleyen insanın yerine insanın evren ve Allah karşısındaki yerini belirleyip o noktadan bakar ilişkilere.

“Cenab-ı Hak, Mâbud-ı Bilhak,(tapılmayı hakkıyla hakkeden), insanı şu kainat içinde Rububiyet-i Mutlakasına,(mutlak ve eksiksiz terbiye faaliyetine), umum âlemlere, Rububiyet-i Ammesine,(bütün varlığı terbiye edişine), karşı en ehemmiyetli bir abd,(kul) ve hitâbât-ı subhâniyesine,(âlemi ve insanı izah eden hitabına), en mütefekkir,(en düşünen bir muhatab), ve mazhariyet-i esmasına,(isimlerinin yansıdığı varlıklara), en câmi, (en hacimli), bir ayine, ve onu ism-i Azamın (bütün isimlerini içine alan kuşatıcı bir ismin), tecellisine ve her isimde bulunan İsm-i azamlık mertebesinin tecellisine mazhar bir Ahsen-i takvimde, (en güzel biçimde), bütün canlılardan farklı bir güzellikte, ve en güzel bir mucize-i kudret, (Allah’ın kudretinin en güzel bir mucizesi), insanları hayrette bırakan eseri, ve hazain-i rahmetinin müştemilatını, (rahmetinin hazinelerinde olan şeyleri, iki hazine yer ve gök, bütün canlılar bu hazineden çıkıyor, o hazinelerden çıkan şeyleri tartan insandaki ölçüler ve hisler),tartmak, tanımak için en ziyade mizan ve aletlere mâlik,(sahip) bir müdakkik,(varlığın harika eserlerini mana hazinelerine çözen bir sanatçı inceliğinde canlı) ve nihayetsiz nimetlerine en ziyade muhtaç ve fenadan en ziyade müteellim,(elem duyan) ve bekaya en ziyade müştak ve hayvanat içinde en nazik ve ne nazdar ve en fakir ve en muhtaç ve hayat-ı dünyeviyece en ziyade müteellim (elem duyan), ve en bedbaht ve istidadca en ulvi, (yüce ve en yüksek) surette mahiyette yaratsın” (Sözler s. 79)

Prof Singer, Marks’ın fikirlerinin saptırıldığını anlatırken, Marks’ın kızı ile olan bir konuşmasını nakleder. “Marks bir özgürlük filozofudur. O özgürlüğü her şeyin üstünde tutmuş , baskıdan nefret etmiştir. Bir seferinde kızı tarafından en nefret ettiği kötülüğü yazması istenince, O, “Kölelik” karşılığını vermiştir. Oysa kölelik Stalin’in totaliter yönetimi altında yaşamınızı sürdürebilmek için ihtiyaç duyduğunuz tek şeydir. Yine de bu fikirlerin yanlış uygulandığı doğrudur. Onlar çarpıtılmışlardır.” (Bryan Magee, Büyük Filizoflar, s 214)

Karl Marks, Hegel’i ters çevirmiştir, Lenin ve Stalin de Marks‘ı ters çevirmişlerdir, olan insanlığa yüzbinlerce masum insanlara olmuştur.(Himmet Uç)

Resûl-i Ekrem en güzel örnek ve en güzel modeldir. Çünkü onun edebini güzelleştiren “Eddebenî Rabbî, fe-ahsene te’dîbî = Beni Rabbim beni terbiye etti ve edebimi pek güzel yaptı.” hadisinin ifadesiyle Cenâb-ı Allah idi. Bediüzzaman’ın ifadesiyle, “Siyer-i Seniyyeye dikkat eden ve Sünnet-i Seniyyeyi bilen, kat’iyyen anlar ki, edebin envaını (çeşitlerini), Cenâb-ı Hak, habîbinde cem etmiştir. Onun Sünnet-i Seniyyesini terk eden, edebi terk eder. ‘Bîedeb mahrûm bâşed ez lütf-i Rab = Edepten yoksun olan, Rabbin lütfundan mahrum olur’ kâidesine mâsadak (kaideyi doğrulayıcı) olur, hasaretli (zararlı) bir edebsizliğe düşer ”

Prof.Dr.Ali Bakkal

Söylenmemiş aşkın güzelliğiyledir
Kağıtlarda yarım bırakilmış siir;
Insan, yağmur kokan bir sabaha karşı
Hatırlar bir gün bir camı açtığını,
Duran bir bulutu, bir kuş uçtuğunu,
Çöküp peynir ekmek yediği bir taşı…
Bütün bunlar aşkın güzelliğiyledir.
…
Ey unutus! kapat artık pencereni,
Çoktan derinliğine çekmis deniz beni;
Çikmaz artık sular altından o dünya.
Bir duman yukselir gibidir kederden
Macerası çoktan bitmiş o şeylerden.
Amansız gecenle yayıl dört yanıma
Ey unutus! kurtar bu gamlardan beni.

Ahmet Muhip Diranas

Zat-ı Hakk’da mahrem-i irfan olan anlar bizi
İlm-i sır’da bahr-i bi-payan olan anlar bizi

Fahr-i Kâinât Efendimiz, bir gece rüyâsında Bilâl (ra)’ı görmüştü. Sabahleyin müezzini Bilâl’i yanına çağırdı ve ona:

“–Bilâl! Dün gece cennette, senin ayakkabılarının tıkırtısını önümde duydum. Hangi ameli yaparak benden önce cennete girdin?” diye sordu.

Bilâl (ra) da:

“–Yâ Rasûlallâh, ne zaman küçük bir günah işlesem arkasından hemen kalkıp iki rekât namaz kılarım. Abdestim bozulduğunda da hemen abdest alırım.” dedi.

Bunun üzerine Rasûl-i Ekrem Efendimiz:

“–İşte bunun sâyesinde!” buyurdular. (İbn-i Huzeyme, Sahîh, Beyrut ,1970, II, 213/1209)

Toprak, kendisinde ve kendisiyle yetiştirdiğimiz, ürettiğimiz, yani kültürü işte o kültür kıldığımız yerdir.

Toprak, orada kendimizi bulup insan olduğumuz; bir başka deyişle kendisinden yaratıldığımız ve kendisinde o yaratıcılığa katıldığımız yerdir.

Toprak, içinde kök saldığımız, filiz verip serpildiğimiz, güneşe yöneldiğimiz, diğerleriyle bütünleştiğimiz yerdir.

Toprak, yine kendisine döneceğimiz, ama düştüğümüz yerden, daha nice binbir hayatiyetin, kendimizi yeniden üretircesine fışkıracağı mucizesinin gerçekleştiği yerdir.

Toprak, dildir, edebiyattır, san’attır, değerlerdir. Kısaca gelenek ya da geleneklerdir. Ama bizim geleneğimiz, bizim geleneklerimiz; içinde yetişdğimiz kültür ortamımızdır.

Hele bu toprak bir irfan toprağı ise, oradan yetişen, o kültürün amacı ve mânâsı olan insandır. İrfan toprağında kök salıp yeni filizler verecek olan, artık onun insanca tefekkürü olan fikirler ve kavramlardır.

Prof.Dr.Kenan Gürsoy

Buradan anlaşılıyor ki, aydın ilme vahiy olmaksızın sadece parça parça ve eksik bir şekilde ulaşılabilir; bu ise, İslâm’ın arzu ettiği bir durum değildir. Çünkü vahiy, sadece ilmi nitelendiren bir yön değil, aynı zamanda bizzat bir ilimdir. Özellikle Kur’an’ın “gayb” olarak adlandırdığı Allah’ın varlığı, zâtı, âhiret, vahyin mahiyeti, insan hürriyeti gibi birçok konular sadece vahiyle anlaşılabilecek konulardır. O halde bunların bilgisi vahyî ilimdir; bu da vahyin aynı zamanda bir bilgi içerdiğini de göstermektedir. Bundan anlaşılıyor ki, ilmin nitelendirilmesi, aslında bir ahlaki boyut getirmektedir. Bu boyutu hadisler daha çok işlenmiş ve böylece Müslüman’ın kafasında İslâmî bir bilgi zihniyeti uyandırmıştır.

Alparslan Açıkgenç

Diyorlar ki; Müslümanlar ilme biraz ilgi duyd-ular ve Yunanlılardan tüm bilimleri ithal edip biraz çoğalttılar. Ne zaman ki Gazâlî Yunan düşüncesine hücum edince bu bilimsel çabalar söndü, çöktü ve böylece bitti. Ondan sonra da bir daha herhangi bir bilimsel faaliyet olmadı.

Bu kesinlikle yanlış bir çerçevedir çünkü İslâm’da çok güçlü, yani bilim doğurmaya müsait, bilim doğurabilecek seviyeye ulaşmış bir bilgi geleneği vardır. Bir bilgi geleneği güçlü duruma gelmezse diğer bilgi geleneklerindeki bilimler onun dikkatini ‘çekmez. İslâm bilim geleneğinin Batı’ya olan, etkileri o kadar büyük ki batılılar kabul etmese bile bugün bunu görmek için Orta Çağa bakmak lazım. Çünkü Orta Çağda batıda sadece ve sadece İslâm bilimi vardır. .

Mesela Roger Bacon diyor ki, “Arapça bilmeyen bilim yapamaz, Latince bilim yapanlar şarlatandır”. Bilim yapabilmek için Arap dünyasına gitmek, oralarda çalışmak, Arapçayı çok yüksek bir seviyeye çıkartmak lazım diyor. Latincenin bilim dili olmadığını, Arapçadan tercümeler yapmaya yeterli olmadığını dile getiriyor. Bu eleştiriler gösteriyor ki o dönemde bütün bilim dünyasına hâkim olan Müslümanlardır.

Prof.Dr Alparslan Açıkgenç

Ed.Musa Kazım Arıcan vd. – Düşünce ve Gelenek,syf.40,41