Kahramanmaraş’ta Cami Taranıyor ve Camide Saklanan Müslümanlar Birer Birer Tutuklanıyor
“Maraş’ta büyük bir irtica hadisesi oldu. Hükümet önüne gelen yüzlerce kişi, “şapka istemeyiz” diye bağırdı…”
Olayı bizzat gören ve yaşayanlardan bir muhabir, Maraş hadisesinin ayrıntılarını sonradan şöyle anlatıyordu: ”… askerin geldiğini gördük, jandarmalar tüfeklerine süngü takmışlar, Maraş Cami-i Kebir’ini abluka altına almışlardı. Bir kısım ahali de cami karşısındaki tepeliğe kaçışmıştı. Caminin içine bir baskın yapmak için hem yerdeki jandarmalar tetikte bekliyor ve hem de caminin çatısına çıkan askerler “mülteciler üzerinde derin bir tesir halkedecek şekilde” vakar ve metin etvar (tavırlar) içinde bulunuyorlardı.
Cami önünden kaçamıyan halk jandarma ablukasımn içinde sıkışmış ve hepsi birer birer yakalanmıştı. Yakal ananlar tek sıra halinde, elleri başlarına bağlı vaziyette cami duvarının önünde dizilmişlerdi.
Tam bu esnada büyük bir gürültü işitildi. Bir de baktık askerler cami kapışım kınp oraya giriyorlar. Bu sırada cami içinde bir infial meydana geldi. Cami içinden bir kaç el silah sesi işitildi… Sonra camiye saklanmış olan mürteciler teker teker yakalandılar.
Ben de süngülü askerlerimiz arasından geçerek camiye girdim. Camide yakalanmış olanları sıraya dizmişlerdi. Saydım: 39 kişi…
Sonradan öğrendim yakalanlar arasında, irticanın başı diye bilinen Cami-imamı Halil İbrahim Hoca, müezzin Hafız Mehmet Efendi, Hademe-i Hayrattan Abdullah Efendi gibi kişiler vardı…
Sabaha kadar devam eden operasyonların neticesinde, şapkayı vesile ve dini alet ederek böyle bir irticanın tertip ve tasmim edildiği anlaşıldı. Tutuklananlar arasında: ‘Benim adım Maşaallah, şapka giymem inşaallah” dediği için halk arasında
* ‘İnşaallah Maşaallah * lakabıyla meşhur ve 31 Mart hadisesinde Maraş ’ta ilk bayrak açanlardan ve’ idama mahkum olanlardan Ali Efendi (Gemicioğlu) denilen kişi de vardı. İnşallah – Maşallah Ali Efendi ’nin elebaşılarından biri olduğu tesbit edilmişti »»(Cumhuriyet,6 Kanunuevvel 1341,Aralık 1925)
Cumhuriyet muhabirinin Maraş olayını anlatırken, dile getirdiği hususlar ve halka karşı girişilen operasyonlar, şapka uygulamaları ve düzeltimlerinin hangi raddeye kadar vardığım göstermektedir.” Cami damına tırmanmış süngülü askerler ve Cami – i Kebirin kapısını kırarak camiye giren ve silah sıkan jandarmalar…” uygulamaların nasıllığını ve niceliğini gösteren en iyi kesitlerdir.
Hasan Hüseyin Ceylan,Din-Devlet İlişkileri cilt:2,syf.50
