Her işin yaratıcısı Allah’tır

Her işin yapıcısı Allah’tır. Ancak yine Allah bize yaptığımız ve yapamadığımız hareketlerin iyi ve kötü oluşlarını ayırt etme kudretini vermiştir. Bizim Cenâb-ı Hakkk’a yalvararak, bazen utancımızdan renkten renge girerek; Allah’ım! Bize doğru yolu sen göster! diyebilmemiz ve bizi Yaratandan iyiyi, doğruyu ve güzeli istememiz bu hakikatin büyük delilidir.

Çünkü elimizde hiç bir kudret ve ihtiyâr bulunmasaydı, bize fiillerin ve hareketlerin en iyisini nasip etmesi için Allah’a nasıl yalvarır, hattâ bunu nasıl akla getirebilirdik?

Tıpkı bizim gibi canlı olan hayvanlar, yaptıkları hareketlerden dolayı ne Hak’tan, ne de halktan utanmayı akıl etmediklerine, bunu bilmediklerine göre, bize verilen ve “cüz’î ihtiyar” dediğimiz iyiyi, kötüden ayırt etme kudretinden nasıl gafil olabiliriz.

Kuldaki ihtiyarı tamamiyle yok farz ederek insanı cansız cisim sanmak, İlâhî cebir kudredni yanlış anlamak, o kadar ki, bizzat anlayışı kötüye kullanmaktır.

İnsan, kendisine yine Hak’tan gelen böyle bir kudretin arifi olabildiği ölçüde insandır.

Sen önce Allah’ın büyüklük ve kudret derecesini bileceksin. Sonra onun, insan derecesine ulaştırmakla, sana verdiği kıymetin kadrini anlayacaksın.

Sen Hakk’ın irâdesi hapsinde esir değilsin. Hür kimseler gibi bir gönül ve vicdan rahatında bulunman için sana verilmiş İlâhî hürriyetin farkında olmalısın.

Kena Rıfai, Şerhli Mesnevi Şerif, syf;129