Kategoriler: Sünnet/Hadis Meseleleri

İbn Kuteybe’nin İmam Ebu Hanifeye Yönelttiği Tenkidlere Dair

İbni Kuteybe ehl-i hadis mektebinden bir alimdir . hadis ekolüne mensup bazı alimlerin istishaba , istihsana , reye ve hatta kıyasa karşı mesafeli oldukları bunları istimal eden ehl-i rey bir de ehl-i kelamla aralarının pek iyi olmadığı bilinen bir husustur

Bu Esbaba binaen İbni Kuteybe Tevil-ül Muhtelif-ül Hadis eserinde iki üç sayfayı ehl-i reyin üstadı olan İmam Ebu Hanife’yi tenkide ayırmıştır

İbni Kuteybe Ebu Hanifenin ehl-i rey olduğndan evvelden verdiği bazı hükümlerden sonradan döndüğünü ehl-i reyin hususiyetinin ancak çelişki olduğuna değinmiştir . halbuki içtİhad zannidir bir müçtehidin aynı mevzuda iki farklı zamanda farklı içtihadda bulunması gayet tabiidir .

İmam Şafii ehli hadis taraftarlarınca pek sevilen bir alim olduğu halde onun Bağdat Ve Mısırdaki görüşleri arasında zıtlık mevcuttur . evvelki bazı içtihadlarından dönmüştir ( kavl-i kadim ve kavl-i cedid )

İmam Şafii sair ehl-i hadis gibi davranmaz . Ebu hanifeye pek hürmet ederdi . İmam Şafiinin bir şakirdi olan imam Ahmed de bu meselede hocasına tabi olmuştur

yine İbni Kuteybe Ebu Hanifenin bazı meselelerde sahih ahadise zıt oalarak ortaya koyduğu içtihadlarını tenkid meevzusu yapmıştır . bu meselede Onu bazı ashab-ı hadis de tenkid etmişleridir . musannef hadis külliyatı sahibi ebi şeybe gibi

fakat onların bu tenkidleri elbette cevapsız da kalmamıştır . hatta sonradan Suyuti , zehebi , ibni Hacer ve Şa’rani gibi şafii alimleri İmam Ebu Hanifeyi müdafa mahiyetinde eserler kaleme aldıkları gibi Zahid-i Kevseri de İbni Ebi Şeybenin iddialarına cevap vermiştir

bütün bunları bildikten sonra İbni Kuteybenin Tevil-ül Muhtelif adlı eseri ihtilafül hadis Alanında yazılmış mühim bir eserdir temin edilip okunması gerekir

İbni Abdilberr de şöyle demiştir :

‘ bir çok ehli hadis ebu hanifeyi zemmetmekte ifrata kaçmışlar ve hadlerini aşmışlardır . bunun sebebi onlara göre görüş ve kıyası güya ebu hanifenin eser üzerine tercıh etmesidir . ekser ehli ilim hadis sahih olduğu vakit kıyas ve nazar batıl olur dediler . ebu hanifenin haberi ahad kısmındandan kabul etmediği haberler de olmuştur . bunu inkar etmeyiz . ancak bunu ondan evvelki ulema da böyle yapmışlardır . muhtemelen ona o haber sahih yolla ulaşmamıştır …

İnceleyin: Medeniyetin Oluşumunda Sünnetin Yeri

ehl-i ilimden hiçbirisini görmedim ki ebu hanife gibi ayette ve sünnette görüş beyan etmemiş olsunlar . bunlar ya nesh ya da başka sebepten görüş ver kıyasları ortaya koydular ve bunda haklılar nitekim imam malik de öyle yapmıştır . Malik 70 meselesini sünnete muhalif görüşleriyle ortaya koymuştur ‘

( Cami-ul beyan-il ilim )

Hamid Cengiz

Muhammed Ali